Aktualnie fotowoltaika znajduje się w fazie szybkiego rozwoju. Dotyczy to całego świata, w tym także Polski. Od blisko 20 lat odnotowuje się systematyczny wzrost liczby instalacji fotowoltaicznych, zarówno na dachach domów jednorodzinnych, jak i firm. Przewiduje się, że czerpanie energii ze Słońca stanie się jeszcze bardziej popularne, a elektrownie słoneczne będą miały znaczny udział w światowym miksie energetycznym. Duża ilość instalacji wiąże się jednak z nowym problemem, który dotyczy utylizacji paneli fotowoltaicznych. Ze zniszczonymi modułami coś trzeba przecież zrobić, a jako że jest to urządzenie elektryczne, powinno zostać poddane recyklingowi.
Panele fotowoltaiczne zazwyczaj sprawnie działają przez ok. 25 lat, a często nawet dłużej. Oznacza to, że instalacje założone ćwierć wieku temu, nie nadają się już do użytku i konieczna jest ich wymiana na nowe. Po demontażu modułów, konieczna jest utylizacja paneli fotowoltaicznych. Jak się do tego zabrać oraz ile to kosztuje? Co trzeba wiedzieć, aby cały proces był skuteczny oraz nieszkodliwy dla środowiska naturalnego?
Spis treści
Czy utylizacja paneli fotowoltaicznych jest możliwa?
Recykling paneli fotowoltaicznych jest jak najbardziej możliwy. Co więcej jest potrzebny, aby nie stały się one elektrośmieciami, które powodują zanieczyszczenie środowiska. W Polsce instalacje fotowoltaiczne są traktowane w taki sam sposób, jak inne urządzenia elektroniczne. Oznacza to, że ich właściciele mają zapewnioną możliwość ich utylizacji po tym, jak przestaną być sprawne i użyteczne.
W Polsce najpopularniejsze są:
- panele krzemowe,
- panele cienkowarstwowe.
Oba przykłady, tak samo jak każdy inny model ogniw fotowoltaicznych, można poddać recyklingowi. Stanowi to dobrą praktykę, która świadczy o poczuciu odpowiedzialności za dobro naszej planety. Recykling paneli fotowoltaicznych jest zalecany również przez ich producentów. Wiele osób podchodzi do tematu także w inny sposób, bardziej kreatywny, próbując dać starym modułom „drugie życie”. Niektórzy przerabiają panele i wykorzystują je jako blaty stołów lub tworzą z nich dzieła sztuki użytkowej. Powstałe przedmioty są nie tylko oryginalne, ale także bardzo designerskie, dzięki czemu świetnie wpasowują się w nowoczesny wystrój wnętrz.
Na czym polega recykling paneli fotowoltaicznych?
Zależnie od rodzaju paneli fotowoltaicznych poddaje się je innemu procesowi recyklingu. Moduły krzemowe należy w pierwszej kolejności zdemontować, po czym podzielić na części. Najważniejszy jest podział na elementy:
- szklane,
- aluminiowe.
Szkło jest materiałem, który w niemal 90% może zostać przetopiony i użyty ponownie. Podobnie jest w przypadku elementów metalowych, dzięki czemu recykling paneli fotowoltaicznych jest opłacalny pod względem ekonomicznym. Pozostałe części instalacji można poddać obróbce cieplnej w temperaturze 500°C, dzięki czemu plastikowe fragmenty odparowują. Po takim procesie pozostają jedynie ogniwa krzemowe, które są odporne na wysokie temperatury. Przetwarzanie plastiku wiąże się z wytwarzaniem ciepła, co pozwala pokryć znaczną część zapotrzebowania cieplnego zakładu.
Blisko 80% wszystkich ogniw fotowoltaicznych można wykorzystać ponownie. Jeśli są w dobrym stanie technicznym, można je poddać działaniu kwasu, po czym wzbogacić w taki sposób, aby przywrócić ich właściwości przechwytywania promieniowania słonecznego. Recykling paneli fotowoltaicznych dotyczy także innych ogniw krzemowych, które można przetopić do tzw. wafli, po czym wytworzyć z otrzymanej substancji nowe moduły.
Z kolei utylizacja paneli fotowoltaicznych cienkowarstwowych wymaga rozdrobnienia całego elementu. Wykorzystuje się w tym celu niszczarkę zdolną do rozdrobnienia frakcji 4-5 mm. W ten sposób szklany laminat utrzymujący moduł ulega pęknięciu, dzięki czemu można go bezproblemowo usunąć. W tym przypadku również można odzyskać ponad 90% szkła do ponownego użytku. Następnie należy oddzielić metal w formie stałej od metalu w formie płynnej za sprawą wprawienia ich w ruch obrotowy. Ciekły metal spływa do osobnego pojemnika. Wszystkie inne materiały zostają oczyszczone i poddane dalszej obróbce.
Kto powinien zajmować się starymi instalacjami?
W większości krajów nie ma odrębnych przepisów regulujących recykling paneli fotowoltaiczny. Unia Europejska wprowadziła jedynie zalecenia, które wskazują, że starymi instalacjami PV powinni zajmować się ich producenci. Nie mają oni jednak takiego obowiązku, więc utylizacja fotowoltaiki leży głównie w sferze dobrej woli i działań prokonsumenckich. Rodzi to z kolei pytanie, czy w takim razie można oddać niedziałające ogniwa wyspecjalizowanym firmom?
W Polsce funkcjonują przedsiębiorstwa prowadzące utylizację elektrośmieci. Zajmują się one przetwarzaniem różnego rodzaju odpadów elektrycznych, w tym również paneli fotowoltaicznych. W zakładach tych przechodzą one między innymi przez proces recyklingu, który umożliwia rozłożenie ich na części składowe i wydobycie z nich poszczególnych tworzyw. Bardzo często zdarza się także, że utylizacja paneli fotowoltaicznych stanowi jedną z usług firm je produkujących. Umożliwia to bowiem pozyskanie materiałów do produkcji nowych ogniw, co z kolei zmniejsza koszty całego procesu.
Jaki jest koszt utylizacji paneli fotowoltaicznych?
Utylizacja paneli fotowoltaicznych jest bezpłatna. Stare moduły można oddać do punktów zbiórki odpadów elektrycznych. Podobnie jak w przypadku innych elektrośmieci, właściciel ma zapewnioną możliwość bezpiecznego pozbycia się niesprawnego urządzenia bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Panele fotowoltaiczne posiadają gwarancję wynoszącą aż 25 lat i w tym czasie można dokonać bezpłatnej wymiany uszkodzonych ogniw na nowe. Jeśli moduły przestaną działać w czasie trwania gwarancji, po prostu odsyła się je do producenta, który zobowiązany jest je wymienić.
Zwiększająca się liczba mikroinstalacji wymusza rozwój sektora związanego z utylizacją paneli fotowoltaicznych. Póki co aktualne systemy są wystarczające, jednak obserwując wzrost zainteresowania odnawialnymi źródłami energii, przewiduje się, że za kilkanaście lat potrzebne będą nowe rozwiązania w tej dziedzinie.
Szczególną popularnością cieszą się elektrownie słoneczne w sektorze rolniczym. Instalacja fotowoltaiczna pozwala na skuteczne zredukowanie cen prądu, dzięki czemu gospodarstwo rolne może sprawnie poszerzać działalność. Własna produkcja energii zapewnia niezależność energetyczną, a jednocześnie umożliwia skorzystanie z rządowego programu Agroenergia. Można w ten sposób uzyskać dofinansowanie wynoszące nawet do 40% kosztów kwalifikowanych. Fotowoltaika dla rolnika to rozwiązanie, z którego można korzystać przez cały rok. Wyprodukowane podczas lata nadwyżki można oddać do sieci, po czym wykorzystać je, gdy instalacja jest mniej wydajna (np. zimą).
