Z roku na rok produkcja prądu za sprawą odnawialnych źródeł energii (OZE) staje się coraz popularniejsza. Trend ten dotyczy całego świata, w tym Polski. Przyczynia się do tego nowoczesna technologia, przyjazne systemy dofinansowań i klarowne regulacje prawne. Rozwój OZE leży w interesie wszystkich, gdyż nie powoduje zanieczyszczeń środowiska. Jednocześnie może generować oszczędności, szczególnie w przypadku fotowoltaiki.
Elektrownia słoneczna może funkcjonować na różne sposoby. Do najbardziej popularnych należy model prosumencki. Pozwala on czerpać wymierne korzyści z produkcji własnej energii, a przy tym gwarantuje niezależność energetyczną. Dziś przybliżamy zasady działania prosumenckiego systemu rozliczeń. Definiujemy, kim jest prosument oraz co to właściwie oznacza. Sprawdź koniecznie, czy jesteś prosumentem i jakie niesie to korzyści!
Spis treści
Prosument – definicja
Słowo „prosument” powstało z połączenia wyrazów „producent” i „konsument”. Definicja składa się zatem z dwóch pojęć, nazywając nowe zjawisko, jakie rozwinęło się na rynku energetycznym. Prosument to ktoś, kto uczestniczy w wytwarzaniu produktu lub świadczeniu usługi, a jednocześnie z nich korzysta. Mówiąc inaczej, produkuje coś, po czym to konsumuje. Określenie to funkcjonuje przede wszystkim w odniesieniu do fotowoltaiki oraz szeroko rozumianych odnawialnych źródeł energii. W kontekście OZE prosumentami są wytwórcy energii elektrycznej, którzy produkują prąd za sprawą paneli fotowoltaicznych i wykorzystują go na własne potrzeby (np. do zasilania urządzeń elektrycznych w swoim domu, firmie lub gospodarstwie rolnym).
Prosumenci w fotowoltaice
Przed nowelizacją Ustawy o OZE zakres tego, kto może zostać prosumentem był dość ograniczony. Mógł nim zostać tylko odbiorca końcowy, czyli osoba produkująca prąd za sprawą swojej instalacji fotowoltaicznej i zużywająca go w całości na własne potrzeby. Oznaczało to, że żaden przedsiębiorca nie mógł być prosumentem. Nowelizacja wprowadziła bardziej elastyczne warunki, a tym samym umożliwiła firmom i przedsiębiorcom korzystanie z nowego systemu rozliczeń.
Prosumentem może być każdy odbiorca końcowy, który wytwarza energię elektryczną za sprawą paneli fotowoltaicznych, jeśli ich moc nie przekracza 50 kW. W praktyce oznacza to, że prosumentem mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i firmy. Głównie są to małe i średnie przedsiębiorstwa, które wykorzystują zieloną energię do zasilania urządzeń przemysłowych. Przy czym wytwarzanie energii wcale nie musi być główną działalnością. Firma może działać w innej branży i po prostu posiadać instalację fotowoltaiczną. Zazwyczaj w takim przypadku panele znajdują się na dachu biura, hali produkcyjnej czy gospodarstwa rolnego.
Ustawa prosumencka
To, kim jest oraz jak może się rozliczać prosument, określa Ustawa o odnawialnych źródłach energii. Dokument ten został znowelizowany w kwietniu 2021 r. Wcześniej prosument odnosił się wyłącznie do osoby fizycznej wytwarzającej energię na własne potrzeby. Aktualnie ustawodawca uznaje za najważniejszy wyznacznik moc instalacji fotowoltaicznej zamontowanej na posesji. Jeżeli inwestor decyduje się na mikroinstalację do mocy 50 kWp, traktowany jest jako prosument. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest osobą prywatną czy osobą prawną.
Przewiduje się, że definicja prosumenta zostanie w kolejnych latach rozszerzona. Proponuje się wprowadzenie „prosumenta zbiorowego”, którym byłby wspólnoty mieszkaniowe oraz administratorzy budynków wielorodzinnych z zamontowaną instalacją fotowoltaiczną. Dałoby to ogromne możliwości rozwoju fotowoltaiki w Polsce.
Jak rozlicza się prosument?
Warto mieć na uwadze, że praca instalacji fotowoltaicznej uzależniona jest od dostępu do energii słonecznej. Jeśli panuje zachmurzenie, panele wytwarzają mniejszą ilość energii elektrycznej. W Polsce jest to problemem szczególnie w miesiącach zimowych. Fotowoltaika jest wtedy mniej wydajna, gdyż produkuje niewystarczającą ilość prądu, aby zasilić urządzenia domowe. Z tego powodu konieczne jest zbieranie nadwyżek wytworzonych podczas lata, aby móc korzystać z energii również w bardziej pochmurne okresy. Nadwyżki można przesłać do sieci elektrycznej, gdzie są magazynowane. Prosument może skorzystać ze zgromadzonego zasobu o dowolnej porze przez cały rok rozliczeniowy.
Status prosumenta wiąże się z przywilejem w postaci korzystnego rozliczenia energii elektrycznej z zakładem energetycznym. Nie sprzedaje on prądu pozyskiwanego z własnej elektrowni słonecznej, tylko przechowuje go w zewnętrznej sieci. Dzięki takiemu rozwiązaniu nie musi samodzielnie inwestować w magazyny energii.
Do końca 2021 r. prosument rozlicza się na zasadach net-meteringu, czyli za każdą przesłaną do zakładu energetycznego 1 kWh prądu otrzymuje:
- 0,8 kWh, gdy moc instalacji jest mniejsza od 10 kWp,
- 0,7 kWh, gdy instalacja ma od 10 do 50 kWp.
W przyszłym roku najprawdopodobniej przepisy ulegną jednak zmianie. Prosument będzie zmuszony sprzedać wytworzone nadwyżki, po czym ponownie zakupić energię po cenach rynkowych. Z uwagi na postępujące podwyżki cen prądu, wartości te będą znacznie wyższe.
Prosument – czy to się opłaca?
Własna elektrownia słoneczna pozwala wytwarzać czystą energię, którą można wykorzystać do zasilania urządzeń domowych. Gospodarstwo zyskuje większą niezależność energetyczną, dzięki czemu wszelkie awarie sieci i braki w dostawie prądu przestają stanowić problem. Prosument samodzielnie wytwarza energię elektryczną, a wszelkie jej nadwyżki może oddać do lokalnego zakładu energetycznego. Dzięki takiemu rozwiązaniu zachowuje swoją niezależność również w okresie jesienno-zimowym, gdy instalacja jest mniej wydajna. Prosument posiada również dostęp do prądu w nocy, gdy panele fotowoltaiczne nie działają.
Prosumenci przyczyniają się do poprawy ogólnej kondycji krajowej energetyki. Większy udział OZE w miksie energetycznym Polski niesie korzyść dla całego społeczeństwa. Z jednej strony stajemy się mniej zależni od dostaw energii z innych krajów, a z drugiej – wykorzystanie czystej energii oznacza zmniejszenie zużycia paliw kopalnych. Prosumenci nie dokładają kolejnej cegiełki do powstawania zanieczyszczeń środowiska, a tym samym pomagają poprawić jakość powietrza. Odnawialne źródła energii wiążą się z dbaniem o planetę, dzięki czemu przyszłe pokolenia będą mogły żyć w zdrowym i komfortowym otoczeniu.
Instalacja fotowoltaiczna dla domu to inwestycja długofalowa, której pozytywne skutki będą dostrzegalne przez wiele kolejnych lat. Dotyczy to nie tylko dbania o środowisko naturalne, ale także oszczędzania na rachunkach za prąd. Gdy koszty poniesione podczas inwestycji zostaną zwrócone, prosument zacznie generować energię całkowicie za darmo. Wynika to z faktu, że fotowoltaika ma długą żywotność. Koszt inwestycji w panele fotowoltaiczne zwróci się zazwyczaj w przeciągu 5-7 lat, ogniwa zaś mogą pracować przez nawet 25 lat. Oznacza to, że przez przeważającą większość „życia” generują darmowy prąd.
