Na Święta Bożego Narodzenia czekamy przez cały rok. Kojarzymy je przede wszystkim ze spotkaniami z najbliższymi, które odbywają się przy mieniącej się, pachnącej choince, pod którą znajdują się wymarzone prezenty. Delektujemy się pysznymi potrawami, a w oddali rozbrzmiewają kolędy i pastorałki. Warto w tym wyjątkowym okresie zastanowić się, jak przeżyć Święta w zgodzie zarówno z najbliższymi, jak i z Matką Naturą.
Czas Bożego Narodzenia to czas radosny, zwłaszcza dla dzieci. Najmłodsi domownicy zapamiętują atmosferę rodzinnych świąt, aby po wielu latach kultywować świąteczne tradycje w swoich domach. Dlatego warto zadbać, aby dzieci były włączane w świąteczne przygotowania. Niestety magia Świąt pryska, kiedy pojawia się presja czasu – stres, pośpiech i negatywne emocje. Do tego dochodzi rosnący konsumpcjonizm, przez który Święta Bożego Narodzenia obarczone są marnotrawstwem żywności, wysokimi wydatkami na prezenty, dekoracje świąteczne i produkty spożywcze. Nie można również zapomnieć o większych rachunkach za energię elektryczną, gaz i wodę, których możemy spodziewać się po okresie bożonarodzeniowym. Jak w takim razie sprawić, aby Święta Bożego Narodzenia były bardziej przyjemne i ekologiczne?
Spis treści
Bliskie relacje
W Święta Bożego Narodzenia szczególnie dbajmy o bliskie relacje pomiędzy wszystkimi członkami rodzin. Starajmy się spędzić jak najwięcej czasu razem – poza monitorami i bez smartfonów. Zostawmy urządzenia na bok, a już na pewno nie korzystajmy z ich podczas wspólnego posiłku i kolędowania. Okazujmy serdeczność, życzliwość, wsparcie i pomoc. Uszlachetniajmy nasze życie, dając przykład swoim zachowaniem, w tym także promowaniem działań ekologicznych. Pamiętajmy o dobrostanie własnym, naszych dzieci, rodziców i dziadków, aby ten czas był równie komfortowy dla całej rodziny. Zatrzymajmy się w pędzie codzienności, znajdźmy czas dla innych oraz uważnie słuchajmy siebie nawzajem.
Przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia
Zaplanujmy porządki przedświąteczne w taki sposób, aby nie zostawiać żadnych czynności na ostatnią chwilę. Zaangażujmy w sprzątanie wszystkich domowników, co z jednej strony usprawni pracę, a z drugiej – pomoże się nam zjednoczyć i zbliżyć do siebie. Pamiętajmy również, że nie musimy być idealni – perfekcjonizm nie jest tak istotny jak bycie razem. Porządki przedświąteczne to również dobry czas na dawanie dzieciom dobrego przykładu, dlatego pokażmy im, jak ważna jest ochrona środowiska.
Nauczmy przyszłe pokolenia, że do sprzątania mogą wykorzystać naturalne środki czystości, takie jak:
- ocet spirytusowy,
- cytryna,
- soda oczyszczona,
- olejek z drzewa herbacianego.
Prezenty
Popkultura skrzywiła nasze wartości, przez co dla wielu osób prezenty stały się nadrzędnym celem Świąt Bożego Narodzenia. Nie dajmy się zwieść przekazom medialnym, że więcej znaczy lepiej. Nie rozbudzajmy w dzieciach nadmiernych potrzeb konsumpcyjnych, tylko uczmy ich o tym, co w życiu jest naprawdę ważne: miłość, bliskość, wspólnota. Podkreślajmy, że prezenty mają przede wszystkim okazać troskę i sprawić radość, a więc są jedynie symbolem mającym wyrazić bardziej duchowe wartości. Starajmy się kupować prezenty w sposób przemyślany, aby nie trafiły do kosza. Przed podejściem do kasy w sklepie, zastanówmy się dwa razy, czy to na pewno dobry wybór. Świetnym pomysłem jest również wykonanie upominków samodzielnie – w końcu najbardziej liczą się intencje, a także czas i trud włożony w wykonanie prezentów.
Eko opakowania na prezenty
Gdy już dokonamy dobrych wyborów lub zrobimy prezenty samodzielnie, zadbajmy o to, aby były ekologicznie zapakowane. Plastikowe torebki zamieńmy na papierowe opakowania, które ulegają biodegradacji. Szczególnie świetnie sprawdza się szary papier lub bawełniany materiał, które w atrakcyjny sposób można owinąć jutowym sznurkiem. Opakowania świąteczne są wielokrotnego użytku, dlatego warto jest je zachować, aby wykorzystać ponownie w przyszłym roku. Do dekoracji prezentów możemy wykorzystać szeroki wachlarz możliwości. Wystarczy pójść do lasu, aby zebrać szyszki i gałązki drzew iglastych. Możemy również wykorzystać suszone owoce (np. jabłka i pomarańcze) lub dekoracje papierowe (np. origami).
Ozdoby świąteczne
Powszechnie przyjęło się, że już w listopadzie pojawiają się pierwsze dekoracje świąteczne. Dostrzegamy je głównie w sklepowych witrynach, skąd zachęcają nas do nieplanowanych zakupów. Dekorujemy nasze domy mnóstwem figurek, bombek, świeczników, wianków i stroików. Choć mamy ich dużo, często dokupujemy nowe co roku. Pomyślny więc o tym, aby wykonać ozdoby własnoręcznie (np. z suszonych pomarańczy, jabłek, pierników, cynamonu, bawełny, szyszek i orzechów). Współcześnie możemy znaleźć wiele papierowych wzorów na składane choinki i łańcuchy. Staramy się unikać materiałów, które trudno przetworzyć.
Co więcej, oświetlamy mieszkania i domy tysiącami lampek, które zużywają mnóstwo energii elektrycznej. Z jednej strony doprowadza to do wyższych rachunków za prąd, a z drugiej – nadmierne zużycie energii szkodzi środowisku naturalnemu, ponieważ do jej wytworzenia wykorzystuje się w większości węgiel, którego spalanie doprowadza do emisji szkodliwych substancji do atmosfery. Starajmy się ograniczyć zużycie energii, wyłączając światła w pomieszczeniach, w których nikt nie przebywa, a także używając lampek energooszczędnych (np. diod LED). Pamiętajmy o tym, że jaskrawe ozdoby i migoczące światła mogą być dla niektórych nieprzyjemne, dlatego postarajmy się zachować jednolitą kolorystykę i nienachalne oświetlenie.
Drzewko bożonarodzeniowe
Przystrojona choinka jest nieodłączną częścią Bożego Narodzenia. Warto zadbać, aby świąteczne drzewko nie tylko było „ubrane” ekologiczne, ale także samo w sobie nie stanowiło problemów dla przyrody. Sztuczne choinki są wytwarzane z polichlorku winylu (PCV) – syntetycznego materiału, który może być szkodliwy dla środowiska oraz zdrowia człowieka. Plastikowe choinki mają tą zaletę, że mogą służyć przez wiele lat. Problem pojawia się jednak w chwili, gdy chcemy je wyrzucić. W Polsce niewiele zakładów prowadzi recykling choinek, dlatego często trafiają na wysypiska śmieci, gdzie rozkładają się przez kilkadziesiąt lat, wypuszczając do gleby i wody szkodliwe substancje.
Takiego problemu nie ma z żywymi choinkami, jednak je także należy odpowiednio zutylizować. Najlepszą praktyką jest przerobienie drzewka na wiór, który możemy wykorzystać w swoim ogrodzie celem ochrony innych roślin (np. bylin, roślin cebulowych, niskich krzewinek). Innym pomysłem jest to, aby oddać żywą choinkę firmom zajmującym się ich zbieraniem (np. w zoo skorzystają z nich zwierzęta). Jeśli chcemy mieć naturalne drzewko, zdecydujmy się na takie, które wciąż posiada korzenie, dzięki czemu po Świętach będziemy mogli ją przesadzić z doniczki do ogrodu. Pamiętajmy również, aby kupować choinki w nadleśnictwie lub u rzetelnego dostawcy, który na przykład prowadzi szkółkę hodowlaną. Coraz popularniejsza i bardziej dostępna staje się również opcja wypożyczenia bożonarodzeniowego drzewka lub zastępowanie go alternatywnymi konstrukcjami (np. z papieru, wikliny, patyków).
Świąteczne potrawy
Podczas Wigilii nasze stoły aż uginają się od dań, które szybko się psują i trafiają do kosza na śmieci. Stopień marnotrawstwa żywności w Polsce podwaja się w okresie świątecznym, dlatego starajmy się przyszykować tyle posiłków, ile będziemy w stanie zjeść. Jeśli zostaną nam jakieś dania, możemy przekazać je potrzebującym. W większości dużych miast działają stowarzyszenia, które zbierają niepotrzebne dania wigilijne na poczet swoich podopiecznych. Jeśli w naszej okolicy nie ma takiej działalności, możemy po prostu zapukać do starszego sąsiada czy samotnej sąsiadki, aby przekazać dania wraz z serdecznymi życzeniami. Wybierajmy lokalnych dostawców. Kupujmy produkty z bazarów i targowisk. Możemy również zaopatrzyć się w jaja z wolnego wybiegu, owoce i warzywa z ekologicznych upraw, miód z okolicznych pasiek, ser i mleko od certyfikowanych hodowców.
Świąteczny czas wolny
Święta to przede wszystkim czas celebracji, który powinniśmy poświęcić bliskim. Udajmy się na wspólny spacer, odwiedźmy dawno niewidzianych krewnych, wznieśmy toast z przyjaciółmi. Unikajmy kłótni, starając się dostrzec dobre strony innych ludzi. Szczególnie ostatnie lata uświadomiły nam, że nieoczekiwane wydarzenia mogą przynieść wiele cierpienia i żalu. Podziękujmy bliskim za ich zaangażowanie i pomoc, którą nam okazali. Pamiętajmy, że czas biegnie nieubłaganie. Niektórych członków naszej rodziny może zabraknąć podczas przyszłorocznej Wigilii, dlatego doceńmy ich obecność.
Bądźmy dobrzy również dla siebie samych. Święta powinny być dla nas czasem pozbawionym trosk. Zapomnijmy o swoich obowiązkach i zwolnijmy tempo. Nic się nie stanie, jeśli jakieś danie odrobinę ostygnie, ciasto będzie podane później, a naczynia zmyjemy następnego dnia. Stwórzmy atmosferę sprzyjającą wypoczynkowi (np. przyciemnijmy światło, puśćmy spokojną muzykę, zapalmy pachnące świeczki).
Świąteczny ubiór
To normalne, że podczas Świąt Bożego Narodzenia chcemy wyglądać ładnie. Możemy ubrać elegancką koszulę czy udać się do fryzjera, ale nie popadajmy w obsesję piękna. Patrzymy na siebie przychylnym okiem. Nie kupujmy nowych ubrań specjalnie z okazji Wigilii, tylko zajrzyjmy do swojej szafy lub pożyczmy coś od bliskich.
Jeśli jednak musimy zaopatrzyć się w nowe ubranie, wspierajmy uczciwe marki, które:
- stosują naturalne materiały,
- prowadzą recykling,
- nie wykorzystują pracowników,
- nie testują produktów na zwierzętach,
- dbają o odpowiednią utylizację odpadów.
Zwierzęta
W całym świętowaniu, nie zapominajmy o zwierzętach. Zarówno podczas przygotowań, jak i w trakcie trwania Bożego Narodzenia musimy otoczyć je opieką. Musimy pamiętać, aby je nakarmić, wyprowadzić, zapewnić im komfortowe i bezpieczne warunki. Nasi pupile niestety nie przemówią ludzkim głosem, aby zwrócić nam uwagę, że się boją, bo nagle w domu pojawiło się zbyt dużo ludzi. Ważne jest, aby nie karmić zwierząt świątecznymi daniami, ponieważ w większości przypadków nie mogą jeść przetworzonego i doprawionego jedzenia. A gdy Boże Narodzenie się skończy, pamiętajmy o Nowym Roku – nie stosujmy materiałów pirotechnicznych, które są przyczyną strachu i stresu u zwierząt.
prof. Agata Matysiak-Błaszczyk,
Prezes Fundacji SolarSpot
